Wat doen we met ouder wordende mensen met een verstandelijke beperking die dement worden? Laten we ze wonen in hun eigen omgeving met mensen die niet dement zijn, of moeten ze worden ‘overgeplaatst’ naar speciale groepen voor demente ouderen met een verstandelijke beperking?

Vorige week kreeg ik een mail van een van de verwanten van de woning van onze zoon. Deze woning is bestemd voor ouderen met een verstandelijke beperking en krijgt nieuwbouw. De verwant had van de locatiemanager te horen gekregen dat de nieuwbouw niet geschikt is voor mensen die dement zijn, en dat ze haar zus, die al ouder is en downsyndroom heeft, nu maar vast moet aanmelden voor overplaatsing naar een speciale woning in Den Dolder voor ouderen met dementie. Mensen met downsyndroom kunnen immers zomaar dement worden.

Dat roept natuurlijk veel vragen op. De eerste is waarom je in nieuwbouw geen rekening gaat houden met het feit dat mensen mogelijk dement gaan worden. Officieel zijn de woningen in Nieuwegein die nieuwbouw krijgen bestemd voor ouderen met een verstandelijke beperking die behoefte hebben aan warme zorg. Daar zou je de nieuwbouw dus ook op moeten inrichten zou je met gezond verstand zeggen.  Nu lijkt het er echter op dat er voor ouderen met downsyndroom,  geen plek is in Nieuwegein, omdat ze mogelijk dement worden.  En het zelfde zal dan ook wel gelden voor anderen met een verstandelijke beperking die dement worden. Dat kan natuurlijk niet waar zijn.

Maar het roept ook een meer fundamentele vraag op. Wat doen we met ouderen met een verstandelijke beperking die dement worden? Laten we ze in hun eigen omgeving wonen, waar ze wonen met mensen die niet dement zijn? Of concentreren we ze in speciale woningen voor demente mensen?

In de ‘gewone’ samenleving zien we steeds meer dat mensen die dement zijn zo lang als mogelijk blijven wonen in hun eigen omgeving, waar ze vaak ook in contact kunnen zijn met mensen die niet dement zijn. Het blijkt ook uit onderzoek dat een dergelijke gevarieerde omgeving goed is voor de mensen. Het houdt ze langer vitaal en het stimuleert anderen in hun omgeving om hen af en toe ergens mee te helpen. De belangrijkste reden voor eventuele verhuizing naar een verpleeghuis is niet de mate van dementie, maar de vraag of er voldoende zorg geboden kan worden in de thuissituatie; door mantelzorgers of door professionele zorgverleners.

In de gehandicaptenzorg is dat laatste geen probleem. Mensen wonen al in voorzieningen waar zorg aanwezig is. Hooguit moet met het veranderen van de zorgvraag de manier van werken van de zorgverleners zich mee-ontwikkelen. Geen reden dus om iemand over te plaatsen. Tenzij er misschien vanwege somatische problematiek intensieve verpleegkundige zorg geboden moet worden die in de woning technisch niet mogelijk is. Maar dat zullen uitzonderingen zijn.

Geen reden dus eigenlijk om mensen die dement worden over te plaatsen naar speciale woningen waar iedereen dement is. Waarom gebeurt het dan toch? Een van de redenen kan zijn dat het in de VG-sector de gewoonte schijnt te zijn om mensen op basis van overeenkomstige kenmerken bij elkaar te plaatsen. Op die manier ontstaan mono-culturen. Bedrijfsmatig misschien wel handig, maar of het de kwaliteit van leven ten goede komt is nergens duidelijk aangetoond.

Ik weet dat het ook anders kan. Zo nu en dan hoor ik tijdens trainingen Gentle Teaching verhalen van begeleiders dat bij hen mensen die dement zijn niet overgeplaatst worden. Als het maar even kan, kunnen ze tot het eind van hun leven in de vertrouwde omgeving blijven wonen. Bij de mensen met wie ze al langer samen leven, ook al herkennen ze deze misschien niet meer. In dergelijke ‘gemengde’ groepen kun je ook mooie vormen van onderlinge hulp zien ontstaan. Iets dat we vanuit Gentle Teaching natuurlijk van harte toejuichen.

Ik ben benieuwd naar ideeën en ervaringen over deze problematiek. Zijn er onder de lezers van deze blog mensen die ervaring hebben met het in de eigen omgeving laten wonen van mensen als ze dement gaan worden? Hoe bevalt dat? Wat heb je als begeleider nodig om deze mensen de zorg te kunnen bieden die ze nodig hebben? En wat is jullie eigen mening over dit onderwerp? Moeten mensen die dement gaan worden maar zo snel mogelijk overgeplaatst worden naar speciale groepen, of moet je als zorginstelling alles doen wat mogelijk is om mensen in hun eigen omgeving te laten wonen en te sterven?

Je kunt op het blog zelf reageren, maar je kunt ook een mail met je reactie sturen naar pouwel@vandesiepkamp.nl.